In hun werk bij CVU Uitvaartzorg krijgen Soenil en Erik-Jan dagelijks te maken met de verschrikkelijke gevolgen van het coronavirus. Maar ook in hun privéleven werd dit de afgelopen tijd pijnlijk voelbaar. Erik-Jan verloor zijn vader aan corona, Soenil zijn schoonvader. Ze vertellen wat dit met hen deed en nog steeds doet, en welke invloed het heeft op hun werk.
Soenil werkt nu vijftien jaar op de afdeling algemene dienst van CVU. Hij verzorgt aangiftes, brengt overledenen over en verzorgt ze. Ook assisteert hij bij uitvaarten van verschillende culturen. “Ik ben opgegroeid in de Provenierswijk en ken hier heel veel mensen. Zeker met Hindoestaanse en Creoolse uitvaarten assisteer ik de uitvaartverzorger, omdat ik veel van de cultuur en rituelen afweet. Het is belangrijk dat mensen weten dat alles mogelijk is hier.”
Zo veel verdriet
In november verloor Soenil zijn schoonvader aan corona. “Het voelt nog steeds onwerkelijk. Mijn schoonvader werkte in de zorg, en werd daar eind oktober besmet met het coronavirus. De eerste week was hij thuis, en nog heel positief. Maar toen kreeg hij last van ademnood en belandde hij op de IC. Wat we toen hebben gezien… Je krijgt alles wel mee via de tv, maar hebt er eigenlijk geen beeld bij. Je weet pas wat het met je doet als je op die afdeling staat. Het is pittig en er is zo veel verdriet. Het raakt je echt.”
Bijna met pensioen
“Eigenlijk hadden we niet verwacht dat we hem zouden kwijtraken. Drie weken lang hoorden we dat het goed zou komen, tot hij er een longontsteking bovenop kreeg. Hij was 64 en zou twee maanden later met vervroegd pensioen gaan, maar vier weken na de besmetting overleed hij. Mijn schoonmoeder was mentaal helemaal gesloopt en wilde graag dat ik de uitvaart zou regelen. Dat heb ik gedaan; in korte tijd, in overleg met de familie en samen met een collega die het papierwerk voor me deed. Het is allemaal heel netjes verlopen, maar was heel zwaar om te doen. Ik merk het aan mijn gezondheid, ook nu nog.”
Keuzes maken
“Toen de uitvaart in november plaatsvond, konden er maximaal zeventig mensen aanwezig zijn. Dit in verband met het anderhalve meter afstand houden in de aula. Mijn schoonvader was een hele liefdevolle, respectvolle, zorgzame man die voor iedereen klaarstond. Bovendien hebben we een hele grote familie van zo’n 200 man. Dan is het heel moeilijk om, in goede harmonie, een maximum aantal mensen te selecteren die erbij mogen zijn. Gelukkig had iedereen die niet kon komen daar wel respect voor, en konden deze mensen meekijken via een livestream.”
Telkens herbeleven
“Als we nu een coronamelding binnenkrijgen, weet ik wat de families meemaken. Dat is pittig, omdat ik het als het ware herbeleef op de achtergrond. Het voordeel is wel dat ik goed kan meevoelen met de families en dat ik mijn ervaringen kan overdragen aan mensen die het moeilijk hebben. Ik zeg altijd: praat erover met elkaar. Het leven gaat voor ons toch verder.”
Zelf de overledene verzorgen
“Het mooie is, dat wij als familie destijds mijn schoonvader konden verzorgen. Bij Hindoestaanse, Islamitische en Creoolse families is het heel gebruikelijk dat ze de overledene zelf verzorgen om een laatste eer te bewijzen. Ook in de Nederlandse cultuur komt het steeds vaker voor dat de familie wil helpen. Soms is het helaas niet mogelijk dat nabestaanden een aan corona overleden dierbare kunnen verzorgen. Als een dierbare overlijdt en je mag niet meehelpen, dan is dat best pittig. Het zorgt toch voor een stukje verwerking.”
Niet jouw schuld
Erik-Jan werkt al 32 jaar op de grafische afdeling van CVU en verloor afgelopen februari zijn vader aan corona. “Mijn ouders, zus en ik wonen vlak bij elkaar. We eten ook altijd samen, zijn een heel hechte familie. Op een gegeven moment kreeg ik corona, en dat heeft zich door heel de familie verspreid. Mijn moeder zegt: ‘Het is jouw schuld niet’, maar ik voel dat anders. Ik heb altijd het idee gehad dat ik het naar binnen heb gebracht, ondanks dat ik altijd zo veel mogelijk op mijn hoede ben geweest.”
Gesmeekt om te mogen blijven
“Wij hadden weinig klachten, maar mijn vader begon een beetje te hoesten. Hij werd steeds zwakker en ging op aanraden van de dokter naar het ziekenhuis. Het idee was dat hij na een paar dagen aan het zuurstof zo weer thuis zou zijn, maar eenmaal in het ziekenhuis ging het eigenlijk elke dag slechter. Anderhalve week wisselden mijn moeder, zus en ik de bezoekjes af. Het laatste etmaal hebben we gesmeekt of we met z’n drieën bij hem mochten blijven. We zaten met de avondklok, dus tussendoor moesten we naar huis, maar verder zijn we van 20.00 uur tot aan zijn overlijden om 14.00 uur bij hem geweest.”
Twee verschillende rouwkaarten
“In de periode van mijn vaders uitvaart was er een limiet van vijftig mensen. Onze familie is wel wat groter, dus we hadden daar zeker last van. Eigenlijk worden er sinds de coronamaatregelen twee verschillende rouwkaarten uitgestuurd: een voor genodigden, en een kennisgeving waarin staat dat de uitvaart in besloten kring plaatsvindt. Het laatste halfjaar wordt daar meestal een link naar de livestream op vermeld, voor mensen die niet kunnen, maar ook voor mensen die niet willen komen omdat ze toch angstig zijn. Voor die tijd was de livestream nog niet zo’n trend. Toen moesten crematoria en begraafplaatsen nog ingespeeld raken op de techniek.”
Veel extra werk
“We zijn heel lang bezig geweest met de vraag wie we wel en niet zouden uitnodigen. Wie welke kaart zou krijgen. En dan krijg je toch weer telefoontjes: ‘Maar mijn zoon wil ook komen…’ Het werd voor mij heel zichtbaar hoeveel extra werk je daaraan hebt. Ik heb dat ook aan onze directeur laten weten. Onze afdeling moet vaak wachten op adreslijsten of een foto. Waar we eerder wel eens iets hadden van: ‘waar blijft het nou?’, begrijpen we nu eens te meer dat je dat niet zomaar gedaan hebt, zo’n adreslijst in elkaar zetten.”
Zo veel mogelijk zelf gedaan
“Alles wat ik kon doen, heb ik in eigen hand gehouden: de muziek, de PowerPoint-presentatie, de rouwkaart… Dat is het laatste dat ik voor mijn vader kon doen. Toen mijn ouders vijftig jaar getrouwd waren, gingen we als familie naar Zuid-Afrika. Daar hebben we hele mooie herinneringen aan. Toen ik de kaart ging maken wist ik meteen hoe die eruit moest zien en welke foto erop moest: een foto van mijn vader op een rots in Zuid-Afrika, met een mooie blauwe lucht achter zich. Omdat mijn vader aan modelbouw deed en mooie zeilschepen maakte met zijn handen, heb ik die plaatjes ook verwerkt in de rouwkaart. Iedereen vond ‘m hartstikke mooi. Verder heb ik een PowerPoint gemaakt van zijn leven en onze vakantie en draaiden we muziek van Andre Rieu en nummers over Zuid-Afrika. Niet heel groots of ingewikkeld allemaal, maar precies wat bij hem paste.”
Coronakapsel
“De verzorging heb ik samen met mijn zus en een paar collega’s van Soenils afdeling gedaan. Normaal gesproken had mijn vader net zulk kort haar als ik, maar inmiddels had hij echt een coronakapsel. Dat vonden we geen gezicht, als hij zo opgebaard zou liggen. Mijn collega’s hebben hem aangekleed. Daar hoefde ik zelf niet bij te zijn. Bovendien heb ik alle vertrouwen in mijn collega’s. Ze hebben allemaal járen ervaring, dus dan maakt het helemaal niet uit wie het doet.”
Voor elkaar klaarstaan
“Mijn vader lag opgebaard in ons uitvaartcentrum in Capelle aan den IJssel, en ik ben elke dag wezen kijken. Een collega heeft mij steeds bij het bezoek begeleid. Het is fijn dat we op die manier iets voor elkaar kunnen betekenen. We kunnen op elkaar bouwen en staan voor de ander klaar. Dat heb je nodig in dit werk, en zeker in zo’n periode. Zo heb ik bijvoorbeeld weer de muziek voor de uitvaart van Soenils schoonvader verzorgd. Soenil: “Mijn schoonvader hield van jazzmuziek en de collega’s van de drukkerij hebben speciaal een playlist samengesteld van zo’n 25 nummers, met ook een mooie, rustgevende mantra ertussen. Dat was een hele klus. Complimenten aan mijn collega’s hoe ze dat gedaan hebben.”
Vragen of behoefte aan een gesprek?
Heb je vragen over uitvaarten in tijden van corona, of behoefte aan een gesprek? Neem dan gerust vrijblijvend contact op met CVU Uitvaartzorg. Bel 0800 288 22 55 of mail naar info@cvu.nl.
Nazorgmedewerker Ellen kan je bijstaan in rouw- en verliesverwerking.
Foto en interview: Britte Kramer, Indebuurt Rotterdam)
