In mijn gesprekken met nabestaanden komt schuldgevoel vaak op tafel.
Voor mensen om hen heen is dat best moeilijk te begrijpen. Ze reageren dan met: “Nee joh, ben je gek.” Maar daardoor sluiten ze de deur om erover te praten. Schuldgevoelens hebben wil niet zeggen dat je schuldig bént. Maar in je hoofd kan dat behoorlijk blijven draaien.
Het kan echt over van alles zijn
Zo vertelt een mevrouw mij dat zij maanden voor haar zieke man heeft gezorgd, dat niet uit handen wilde geven. Dat zij zich schuldig voelt, omdat zij net op het moment dat hij stierf even gedoucht had. Zij was er dus op ‘het’ moment niet bij.
Een meneer die ik begeleidde voelt zich schuldig omdat zijn vrouw alsnog met een ambulance naar het ziekenhuis werd gebracht en daar is gestorven. Terwijl hij haar zo had beloofd dat zij thuis zou sterven, dat was haar wens.
Ook spreek ik vaak nabestaanden die zich schuldig voelen omdat ze drie weken na het overlijden van een dierbare toch naar een feestje gaan. ‘Hoe kan ik dit nu doen?’ zeggen ze dan.
Gevoelens onderzoeken
Het niet álles hebben kunnen doen… Het blijft altijd een pijnlijke plek.
Het niet álles hebben kunnen doen… Het blijft altijd een pijnlijke plek.
Ik kijk samen met ‘de schuldigen’ naar wat er precies is gebeurd, hoe het is gegaan en waar het schuldgevoel vandaan komt. Zo komen ze tot het besef dat vooral het sterven een ander licht schijnt op wat er is gebeurd en hoe je je daaronder voelt.
Die douche had geen betekenis gehad wanneer hij niet was gestorven, dan was het prima geweest.
Wanneer die mevrouw met wat extra medicatie toch gewoon weer naar huis was gekomen om daar te kunnen sterven, was het alleen maar positief geweest.
Zo onderzoeken we deze gevoelens en brengen we ze terug in proportie. En ja, het blijft pijnlijk, maar is wel beter te aanvaarden.
Hoe kan ik naar dat feestje?
Het feestje is even een fijne afleiding. Je kunt de rouw er even beter door verdragen. Toch is dit wel ingewikkeld, omdat het veel zegt over hoe wij naar onszelf kijken en hoe we denken dat anderen naar ons kijken. Hoe het eruit ziet, hoe je rouwt.Zo onderzoeken we of de schuldgevoelens
Het feestje is even een fijne afleiding. Je kunt de rouw er even beter door verdragen. Toch is dit wel ingewikkeld, omdat het veel zegt over hoe wij naar onszelf kijken en hoe we denken dat anderen naar ons kijken. Hoe het eruit ziet, hoe je rouwt.Zo onderzoeken we of de schuldgevoelens
Wanneer je je blij voelt of naar een feestje gaat, op vakantie bent of warme gevoelens voor iemand anders krijgt, betekent dat niet dat je niet meer in de rouw ben. Positieve gevoelens en de verdrietige gevoelens kunnen heel goed naast elkaar bestaan. Sterker nog, je hebt juist beiden nodig om het vol te houden.
Oordeel niet te snel
Dat wil ik graag aan iedereen vertellen. Oordeel niet te snel over iemand in de rouw. Oordeel ook niet te snel over jezelf. Onthoud dat het verdriet gewoon meegaat. Ook als het lijkt dat iemand nergens meer last van heeft.
Dat wil ik graag aan iedereen vertellen. Oordeel niet te snel over iemand in de rouw. Oordeel ook niet te snel over jezelf. Onthoud dat het verdriet gewoon meegaat. Ook als het lijkt dat iemand nergens meer last van heeft.
Ellen van Bruggen, nazorgmedewerkster CVU
Wil je meer informatie? Kijk op www.cvu.nl/na-de-uitvaart
